PANDUAN PELAKSANAAN
PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
(KHIDMAT NASIHAT, BIMBINGAN &
KONSULTASI)
MAKTAB KOPERASI MALAYSIA (MKM)
2017
PUSAT PENYELIDIKAN DAN KONSULTASI (CRC)
MAKTAB KOPERASI MALAYSIA
2
SIDANG REDAKSI PENERBITAN
PANDUAN PELAKSANAAN PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
MAKTAB KOPERASI MALAYSIA (MKM)
PENAUNG
Prof. Madya Dato’ Dr. Abdul Rahman Abdul Razak Shaik
Ketua Pengarah Maktab Koperasi Malaysia
PENASIHAT
Tn. Hj. Ramlan Kamsin
Timbalan Ketua Pengarah (Akademik)
KETUA PENGARANG
Hjh. Rahimah Abd. Samad
Pengarah Kanan Pusat Penyelidikan & Konsultasi (CRC)
SIDANG PENGARANG
Dr. Zurita Mohd Salleh
Asha’ari B. Arshad
Rafedah Juhan
Nazirah Bt Baharudin
Pegawai Pusat Penyelidikan & Konsultasi (CRC)
3
PRAKATA
PENGARAH KANAN PUSAT PENYELIDIKAN & KONSULTASI (CRC)
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.
Dengan nama Allah yang Maha Pemurah lagi Maha mengasihani. Syukur Alhamdulillah,
dengan limpah kurniaNya Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM telah
dapat dihasilkan.
Perkhidmatan Perundingan merupakan suatu aktiviti berbentuk khidmat nasihat, khidmat
konsultasi dan khidmat bimbingan yang diberikan oleh MKM. Perkhidmatan ini perlu
dikendalikan secara sistematik, holistik serta strategik bagi bertindak balas dengan
keperluan pelanggan utama MKM iaitu gerakan koperasi di Malaysia.
Justeru, Buku Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM ini memberi
panduan dan membantu para pegawai perunding MKM untuk melaksanakan
Perkhidmatan Perundingan dari peringkat awal (persediaan) sehingga peringkat akhir
(penilaian dan penamatan perjanjian antara pihak perunding dengan pelanggan). Buku
panduan ini juga bertujuan untuk memastikan format laporan Perkhidmatan Perundingan
yang dihasilkan adalah komprehensif, konsisten dan sistematik sebagaimana yang telah
digariskan.
Secara amnya, buku panduan ini mengandungi tiga bahagian utama iaitu Bahagian 1:
Tanggungjawab Dan Etika Sebagai Pegawai Perunding, Bahagian 2: Pelaksanaan dan
Penilaian Perkhidmatan Perundingan 3: Dokumen-Dokumen Berkaitan.
Saya percaya Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM yang diterbitkan
ini akan dapat mencapai tujuan pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan yang lebih
sistematik dan berstruktur. Walau bagaimanapun, Pusat Penyelidikan dan Konsultasi
(CRC) mengalu-alukan cadangan untuk memperbaiki lagi Panduan Pelaksanaan
Perkhidmatan Perundingan MKM ini dari semasa ke semasa.
HJH. RAHIMAH ABD. SAMAD
Pengarah Kanan
Pusat Penyelidikan dan Konsultasi (CRC), Maktab Koperasi Malaysia
4
KATA PENGANTAR
KETUA PENGARAH MAKTAB KOPERASI MALAYSIA (MKM)
Assalamualaikum, Salam Sejahtera dan Salam 1Malaysia.
Alhamdulillah segala puji dan syukur ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah
kurniaNya, buku Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM ini dapat
diterbitkan. Buku ini diterbitkan sebagai panduan kepada pelaksanaan Perkhidmatan
Perundingan Maktab Koperasi Malaysia (MKM).
MKM merupakan satu-satunya pusat latihan dan pendidikan koperasi serta menjadi
rujukan kepada gerakan koperasi di negara ini. Selain menganjurkan program latihan,
aktiviti Perkhidmatan Perundingan dijadikan sebagai satu usaha berterusan bagi
membangunkan modal insan yang kompeten, inovatif dan efektif. Dengan penerapan nilai
dan prinsip koperasi, adalah diharapkan MKM akan terus kompeten menjadi pusat rujukan
pendidikan, penyelidikan dan konsultasi yang mampu membantu koperasi ke arah
penambahbaikan dalam sistem pentadbiran dan pengurusan perniagaan koperasi.
Penerbitan Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM ini adalah selaras
dengan salah satu fungsi yang telah diletakkan di bawah KPI (Key Performance Index)
Maktab Koperasi Malaysia untuk menjadikan MKM lebih mantap dan efisien serta
diiktiraf sebagai penggerak dan penyumbang kepada perkembangan gerakan koperasi
khususnya di Malaysia. Saya juga berharap buku ini mampu menjadi bahan rujukan serta
panduan kepada mereka yang menceburi bidang konsultasi koperasi.
Akhir kata, tahniah dan terima kasih kepada semua pegawai Pusat Penyelidikan dan
Konsultasi (CRC) yang telah berusaha gigih dan komited dalam merealisasikan penerbitan
Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM ini.
Sekian, terima kasih.
PROF. MADYA DATO’ DR. ABDUL RAHMAN BIN ABDUL RAZAK SHAIK
Ketua Pengarah
Maktab Koperasi Malaysia
5
KATA PENGANTAR
TIMBALAN KETUA PENGARAH, MAKTAB KOPERASI MALAYSIA (MKM)
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh.
Tahniah dan Syabas kepada Pusat Penyelidikan dan Konsultasi (CRC) kerana berjaya
menerbitkan Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM.
MKM sentiasa mempergiatkan aktiviti Perkhidmatan Perundingan bagi meningkatkan
mutu perkhidmatan berasaskan kepada pengetahuan dan kepakaran yang dimiliki oleh
modal insan di MKM. Perkhidmatan Perundingan yang ditawarkan perlu seiring dengan
isu semasa yang relevan kepada gerakan koperasi di Malaysia. Bagi memastikan
Perkhidmatan Perundingan dilaksanakan dengan berstruktur dan berimpak tinggi, maka
penerbitan Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan MKM sememangnya amat
diperlukan.
Harapan saya, inti pati buku ini dapat dijadikan sumber rujukan pegawai perunding MKM
untuk melaksanakan Perkhidmatan Perundingan yang berkualiti dan memberi impak
dalam mempertingkatkan usaha demi memartabatkan gerakan koperasi di Malaysia. Ia
juga seharusnya memudahkan pegawai perunding menghasilkan satu laporan
Perkhidmatan Perundingan berdasarkan format dan standard yang telah ditetapkan. Hasil
laporan ini nanti dapatlah dijadikan sebagai asas rujukan dan panduan untuk pegawai
perunding yang melaksanakan perkhidmatan yang sama.
Justeru, diharapkan Perkhidmatan Perundingan yang dilaksanakan mampu menyediakan
tenaga pakar dan para ilmuwan MKM yang sentiasa menjadi pusat rujukan yang unggul
dalam pengurusan dan pentadbiran koperasi di Malaysia. Selamat Maju Jaya, wassalam.
TN. HJ. RAMLAN BIN KAMSIN
Timbalan Ketua Pengarah Akademik
Maktab Koperasi Malaysia
6
KANDUNGAN
PERKARA MUKA SURAT
Prakata 3
Kata Pengantar Ketua Pengarah MKM 4
Kata Pengantar Timbalan Ketua Pengarah MKM 5
Isi Kandungan 6
Pendahuluan 7
Objektif 8
BAHAGIAN 1: TANGGUNGJAWAB & ETIKA PELAKSANAAN
PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
1.1 Pengenalan 9
1.2 Pentakrifan 9
1.3 Polisi Perundingan 12
1.4 Tujuan Perkhidmatan Perundingan 13
1.5 Jenis Perkhidmatan Perundingan 13
1.6 Tanggungjawab Pegawai Perunding 15
1.7 Bidang Perkhidmatan Perundingan 16
BAHAGIAN 2: PELAKSANAAN & PENILAIAN
PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
2.1 Pendekatan 17
2.2 Kaedah Pelaksanaan Khidmat Nasihat 19
2.3 Kaedah Pelaksanaan Khidmat Konsultasi 21
2.4 Kaedah Pelaksanaan Khidmat Bimbingan 23
2.5 Menerima Permintaan Daripada Pelanggan 26
2.6 Penyediaan Kertas Cadangan Perkhidmatan Perundingan 26
2.7 Surat Perjanjian Bagi Perkhidmatan Perundingan 27
BAHAGIAN 3: DOKUMEN-DOKUMEN BERKAITAN
3.1 Carta Alir Proses Perkhidmatan Perundingan 28
3.2 Carta Alir Penyediaan Kertas Cadangan Perkhidmatan
Perundingan
32
3.3 Dokumen-Dokumen Berkaitan 33
7
1.0 PENDAHULUAN
1.1 PENGENALAN
Maktab Koperasi Malaysia (MKM) berperanan mengendalikan program latihan kepada
gerakan koperasi. Selain menganjurkan program latihan dan menjalankan penyelidikan
mengenai isu-isu semasa yang relevan kepada gerakan koperasi di Malaysia, MKM juga
berperanan untuk memberi Perkhidmatan Perundingan (khidmat nasihat, bimbingan dan
konsultasi) bagi membantu koperasi ke arah penambahbaikan dalam sistem pentadbiran
dan pengurusan serta prestasi perniagaan koperasi. Perkhidmatan Perundingan merupakan
salah satu fungsi yang telah diletakkan di bawah KPI (Key Performance Index) Maktab
Koperasi Malaysia serta Kementerian Perdagangan Dalam Negeri Koperasi dan
Kepenggunaan (KPDNKK) yang perlu diberi perhatian yang sewajarnya oleh semua
pihak. Sehubungan itu, Pusat Penyelidikan dan Konsultasi (CRC) bertanggungjawab
untuk memberi Perkhidmatan Perundingan berdasarkan kepada visi dan misi yang telah
ditetapkan iaitu:-
a. Visi
Menjadi perunding yang kompeten dan ‘reliable’ dalam membangunkan koperasi ke
arah yang berdaya saing.
b. Misi
Membantu koperasi melaksanakan penambahbaikan dalam aspek pentadbiran,
pengurusan, kewangan, teknologi maklumat dan perniagaan koperasi serta
penghasilan nilai ekonomi kepada satu tahap yang lebih tinggi melalui pendekatan
program perundingan yang praktikal dan berimpak.
Bagi memastikan visi dan misi yang telah ditetapkan tercapai, CRC mengambil inisiatif
untuk menghasilkan buku Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan Maktab
Koperasi Malaysia (MKM) 2017. Buku ini hendaklah menjadi panduan kepada pegawai
perunding untuk melaksanakan Perkhidmatan Perundingan secara sistematik dan
berstruktur. Sepanjang perundingan dilaksanakan elemen keseragaman serta standard
proses pelaksanaan dan laporan hendaklah dipatuhi. Buku panduan ini juga berupaya
untuk menyediakan panduan yang praktikal kepada pegawai perunding untuk merancang,
melaksana dan menilai sesuatu tugasan perundingan.
8
Buku panduan ini mengandungi tiga bahagian utama iaitu Tanggungjawab dan Etika
Sebagai Pegawai Perunding, Pelaksanaan dan Penilaian Perkhidmatan Perundingan serta
Dokumen-Dokumen yang Berkaitan.
1.2 GARIS PANDUAN PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
Aktiviti perundingan ini melibatkan perkhidmatan kepakaran, kemahiran dan pengalaman
individu atau organisasi melalui kaedah merentasi unit / pusat / zon / sektor, agensi
kerajaan dan bukan kerajaan.
OBJEKTIF
Buku ini bertujuan memberi panduan dan membantu pegawai perunding untuk
melaksanakan Perkhidmatan Perundingan dari peringkat awal (persediaan) sehingga
peringkat akhir (penilaian dan penamatan perjanjian antara pihak perunding dengan
pelanggan). Buku panduan ini juga bertujuan untuk memastikan format laporan
Perkhidmatan Perundingan yang dihasilkan adalah komprehensif, konsisten dan sistematik
seperti yang digariskan oleh MKM.
Objektif khusus:
1. Menetapkan prosedur dan peraturan dalam pelaksanaan perkhidmatan perundingan
di MKM
2. Menjadi dokumen rujukan dalam pengurusan dan pemantauan semua
Perkhidmatan Perundingan di MKM selaras dengan visi dan misi yang telah
ditetapkan.
3. Untuk memberi panduan format laporan Perkhidmatan Perundingan yang seragam
4. Menggalakkan pegawai latihan MKM melibatkan diri dalam Perkhidmatan
Perundingan berpandukan prosedur yang jelas.
9
BAHAGIAN 1
TANGGUNGJAWAB & ETIKA PELAKSANAAN PERKHIDMATAN
PERUNDINGAN
1.1 PENGENALAN
Bahagian ini menjelaskan pentakrifan elemen berkaitan dengan aktiviti perundingan.
Bahagian ini juga menggariskan tugas dan tanggungjawab pegawai perunding,
profesionalisme dan etika dalam perundingan yang harus dipatuhi.
1.2 PENTAKRIFAN
i. Perkhidmatan Perundingan
Perkhidmatan Perundingan ertinya aktiviti berbentuk khidmat nasihat, khidmat
konsultasi dan khidmat bimbingan yang diberikan oleh MKM kepada pelanggan
yang terdiri daripada organisasi koperasi atau bukan koperasi. Hasil perundingan
adalah berbentuk analisis, laporan dan kertas kerja. Keberkesanan khidmat
bimbingan dinilai berdasarkan kepada pencapaian objektif koperasi.
ii. Khidmat Nasihat
Khidmat Nasihat ertinya khidmat berupa pemberian nasihat (panduan, maklumat,
dsb) untuk menangani masalah/isu yang dikenal pasti oleh koperasi dan boleh
diselesaikan secara segera. Khidmat nasihat boleh dilaksanakan melalui
pertemuan, telefon, e-mail dan lain-lain.
iii. Khidmat Konsultasi
Khidmat konsultasi ertinya perkhidmatan yang diberikan kepada koperasi
berdasarkan kepada bidang kepakaran yang spesifik seperti pengurusan dan
pentadbiran koperasi, pengurusan teknologi maklumat, pengurusan kewangan dan
akaun, pengurusan perniagaan koperasi dan pelan perancangan strategik. Tempoh
perkhidmatan yang diberikan kepada pelanggan adalah antara 4 bulan – 1 tahun.
10
iv. Khidmat Bimbingan
Khidmat bimbingan ertinya memberi panduan dan tunjuk ajar yang teratur
berdasarkan kepada kepakaran yang dimiliki oleh kumpulan perunding dalam
menangani masalah/isu yang memerlukan perancangan strategik serta penyelesaian
berperingkat dan berkala. Khidmat bimbingan hendaklah berorientasikan
perancangan, pelaksanaan dan penilaian. Kaedah yang diaplikasi adalah merentasi
fungsian MKM serta agensi kerajaan dan bukan kerajaan, pakar industri dan
akademik. Laporan terperinci hendaklah disediakan oleh pegawai perunding secara
berkala. Jangkamasa khidmat bimbingan yang diberikan adalah antara satu hingga
dua tahun. Penilaian keberkesanan khidmat bimbingan perlu dinilai berdasarkan
kepada prestasi koperasi yang terdiri dari aspek kewangan dan bukan kewangan
(maksimum adalah 3 tahun).
v. Projek Perundingan
Projek perundingan ertinya satu perkhidmatan yang berdaftar dengan unit
perundingan-CRC dan satu kod projek akan diberikan sebagai rujukan khusus.
vi. Unit Perundingan-CRC
Unit perundingan-CRC ertinya satu unit yang bertindak sebagai penyelaras bagi
aktiviti Perkhidmatan Perundingan yang dilaksanakan oleh perunding MKM dan
luar (dilantik secara formal) kepada pelanggan. Unit ini juga bertanggungjawab
melaksana tugas sebagai perunding dalam sesuatu projek perundingan.
vii. Ketua Unit Perunding
Ketua unit perunding ertinya individu yang diberi tanggungjawab menyelaras dan
mengawal selia Perkhidmatan Perundingan di MKM
viii. Pengarah / Pengarah Kanan CRC
Pengarah / pengarah kanan CRC ertinya individu yang diberi tanggungjawab
menasihati, memantau, mengawal selia dan memantau aktiviti perundingan di
MKM.
11
ix. Pegawai Perunding
Pegawai Perunding ertinya Pegawai Latihan MKM atau individu luar (lantikan
secara formal) yang diberi kepercayaan untuk membantu organisasi (koperasi atau
bukan koperasi) meningkatkan kecekapan dan keberkesanan sesebuah organisasi
melalui kaedah analisis yang komprehensif, sistematik dan berstruktur serta
pembangunan dimensi pengukuran prestasi yang realistik, praktikal dan signifikan
(Burtonshaw-Gunn, 2010).
Pegawai Latihan MKM yang dilantik sebagai pegawai perunding dianggap
kompeten iaitu berpengetahuan dalam sesuatu bidang secara komprehensif,
berkemahiran iaitu berfikiran secara konseptual, analitikal dan kritikal serta
berpengalaman dalam penyelesaian masalah (problem-solving). Pegawai
perunding juga merupakan seorang individu yang sentiasa berusaha menambah
nilai dalam proses atau aktiviti perundingan yang dilaksanakan. Rangka kerja
Perkhidmatan Perundingan yang dibangunkan seiring berdasarkan kepada standard
yang telah ditetapkan dengan mengambil kira elemen profesional, disiplin dan
etika.
x. Ketua Perunding/ Projek
Ketua perunding ertinya pegawai latihan MKM yang dilantik dari kalangan
perunding untuk mengetuai serta bertanggungjawab sepenuhnya ke atas kejayaan
Projek Perundingan
xi. Pelanggan
Bermakna koperasi atau organisasi bukan koperasi yang terdiri daripada agensi
kerajaan dan badan berkanun, agensi swasta dan pertubuhan bukan kerajaan
(NGO), memohon Perkhidmatan Perundingan daripada MKM
xii. Perjanjian projek
Ia bermakna satu bentuk dokumen bertulis yang ditandatangani oleh MKM dan
pelanggan bagi sesuatu projek perundingan
12
xiii. Yuran profesional
Yuran profesional ertinya yuran yang diterima oleh perunding MKM hasil
daripada kerja perundingan yang dijalankan
1.3 POLISI PERUNDINGAN
Polisi Perkhidmatan Perundingan MKM merangkumi perkara-perkara berikut.
i. Hala Tuju MKM
Semua Perkhidmatan Perundingan MKM hendaklah selari dengan visi dan
misi yang telah ditetapkan iaitu ”Menjadi pusat rujukan dan peneraju
pembangunan modal insan yang unggul”
ii. Sekretariat
Unit perundingan-CRC bertanggungjawab mengawal, menyelia dan
menyelaras Perkhidmatan Perundingan MKM
iii. Kepakaran
Perunding akan memberikan Perkhidmatan Perundingan dalam bidang
kepakarannya sahaja
iv. Perlantikan
Perlantikan ketua projek dan ahli kumpulan perunding akan dibuat secara
rasmi berdasarkan kepada bidang kepakaran
v. Perjanjian projek
Semua projek Perkhidmatan Perundingan yang melibatkan Perkhidmatan
Perundingan MKM perlu mempunyai dokumen perjanjian atau persetujuan
bagi menjaga kepentingan MKM dan pelanggan. Pusat dasar
bertanggungjawab meneliti dan meluluskan isi kandungan dokumen
perjanjian.
vi. Pendaftaran Jururunding
Unit perundingan-CRC sahaja yang dibenarkan untuk mengeluarkan kod
projek kepada kumpulan perunding bagi sesuatu projek perundingan.
13
vii. Matlamat
Garis panduan Perkhidmatan Perundingan MKM mempunyai matlamat
menjana pendapatan dari Perkhidmatan Perundingan sekali gus mencapai visi
MKM untuk ”Menjadi pusat rujukan dan peneraju pembangunan modal insan
yang unggul”
1.4 TUJUAN PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
i. Perkhidmatan perundingan merupakan sebahagian bidang tugas pegawai
latihan dan dinilai dalam prestasi tahunan.
i. Meningkatkan pengetahuan, kemahiran dan pengalaman pegawai latihan serta
koperasi dalam menganalisis dan menyelesaikan masalah
ii. Membantu koperasi atau organisasi bukan koperasi mencapai objektif yang
telah ditetapkan
iii. Meningkatkan kecekapan dan keberkesanan dalam pengurusan dan pentadbiran
koperasi yang berlandaskan kepada jati diri koperasi
iv. Menyelesaikan isu yang berkaitan aspek teknikal dan ”behavioural”
v. Mengenal pasti peluang dan strategi yang bersesuaian
vi. Menentukan amalan terbaik yang harus diadaptasi dan dipraktikkan oleh
koperasi
vii. Membantu koperasi dan organisasi bukan koperasi dalam proses melaksanakan
perubahan
viii. Menjana pendapatan tambahan MKM
1.5 JENIS PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
1.5.1 Dua Aspek Perkhidmatan Perundingan
i. Aspek Teknikal
Perkhidmatan Perundingan yang berdasarkan kepada pengetahuan yang
dimiliki oleh pegawai perunding dan masalah yang dihadapi oleh organisasi
khususnya koperasi sama ada berkaitan dengan struktur, sistem, proses,
sumber, akta koperasi, manual prosedur kerja, aturan, dan model
perniagaan yang secara langsung atau tidak langsung mempengaruhi
prestasi perniagaan sesebuah organisasi khususnya koperasi.
14
ii. Aspek Behavioural
Ia merangkumi hubungan interpersonal dalam sesebuah organisasi iaitu
koperasi atau bukan koperasi, persekitaran kerja dan perniagaan serta
kedudukan pasaran semasa. Dari aspek ini, pegawai perunding akan
memberi Perkhidmatan Perundingan dalam bentuk perancangan dan
pengurusan pembangunan organisasi, sumber manusia dan pelan tindakan
perubahan.
1.5.2 Kategori Asas Perkhidmatan Perundingan
i. Expert Consulting
Pelanggan iaitu koperasi atau organisasi bukan koperasi mendapatkan
perkhidmatan kepakaran yang dimiliki oleh seseorang pegawai perunding
yang dianggap kompeten melalui pemindahan masalah yang telah dikenal
pasti oleh pelanggan kepada perunding tersebut.
(Burtonshaw-Gunn, 2010)
ii. Process Consulting
Pelanggan iaitu koperasi atau organisasi bukan koperasi memerlukan
pegawai perunding yang dilantik untuk membantu dalam proses mengenal
pasti masalah yang di hadapi (proses diagnosis) secara tepat dan proses
diagnosis ini dapat membantu pelanggan memahami sesuatu masalah
dengan jelas dan pembangunan pelan tindakan dapat dilaksanakan dengan
lebih berkesan dan relevan.
(Burtonshaw-Gunn, 2010)
iii. Collaborative Consulting
Pelanggan iaitu koperasi atau organisasi bukan koperasi menyerahkan
autoriti kepada pegawai perunding untuk membuat diagnosis dan
mencadangkan penyelesaian ke atas sesuatu masalah yang dihadapi oleh
pelanggan.
(Burtonshaw-Gunn, 2010)
15
1.6 TANGGUNGJAWAB SEBAGAI PEGAWAI PERUNDING
Pegawai Perunding
Mengenalpasti keperluan pelanggan iaitu khidmat nasihat, bimbingan atau
khidmat konsultasi
Mewujudkan hubungan yang positif dan profesional antara pegawai
perunding dengan pelanggan
Membuat perancangan strategik ke atas Perkhidmatan Perundingan yang di
perlukan oleh pelanggan
Membentuk pasukan perunding berdasarkan kepada bidang kepakaran yang
relevan
Membuat preliminary dan full diagnosis
Mengenalpasti data yang diperlukan untuk di analisis (primary / secondary
data)
Menentukan objektif Perkhidmatan Perundingan yang praktikal dan
signifikan
Menyediakan laporan cadangan Perkhidmatan Perundingan berdasarkan
skop dan isu/masalah yang telah di kenal pasti
Mengenal pasti kaedah pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan yang
praktikal dan relevan
Menetapkan tempoh Perkhidmatan Perundingan yang akan dilaksanakan
Menghadiri dan membentangkan laporan dalam Mesyuarat Pemantauan
Perkhidmatan Perundingan (MPKP) yang ditetapkan.
Mengenalpasti pakar rujuk yang berpengetahuan, berkemahiran dan
berpengalaman dalam bidang tertentu seperti pegawai SKM, ANGKASA,
KPDNKK, pengamal dalam sesuatu industri dan lain-lain.
Mengadakan sesi perbincangan secara berkala dengan pelanggan (mengikut
Carta Gantt yang ditetapkan)
Mengenal pasti perbelanjaan yang berkaitan dengan aktiviti perundingan
Memastikan Perkhidmatan Perundingan dilaksanakan mengikut tempoh
yang dipersetujui antara pasukan perunding dengan pihak pelanggan
Mematuhi semua aspek pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan
merangkumi proses diagnosis peringkat awal, pelaksanaan dan penamatan.
16
Membuat penilaian prestasi koperasi yang diberi khidmat konsultasi secara
berkala dan penamatan perjanjian
Menyerahkan laporan secara berkala kepada Pusat Penyelidikan dan
Konsultasi (CRC) untuk tujuan dokumentasi
1.7 BIDANG PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
Antara bidang fokus Perkhidmatan Perundingan adalah seperti berikut:-
a. Pengurusan dan Pentadbiran Koperasi
b. Pengurusan Akaun dan Kewangan
c. Pengurusan Teknologi Maklumat
d. Pengurusan dan Pembangunan Perniagaan
e. Perancangan Strategik
17
BAHAGIAN 2
PELAKSANAAN DAN PENILAIAN PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
2.1 PENDEKATAN
2.1.1 Khidmat Nasihat
Fokus khidmat nasihat MKM adalah kepada semua koperasi yang memerlukan
maklumat atau input yang relevan dengan konteks koperasi. Isu dan pemasalahan
koperasi boleh ditangani dalam masa dan dalam kadar segera. Pelaksanaan
khidmat nasihat boleh dilaksanakan melalui email, telefon dan media-media lain
yang bersesuaian, selain daripada pertemuan-pertemuan dengan pihak yang
bertanggungjawab dalam koperasi.
Garis Panduan Khidmat Nasihat
MKM bersedia memberi Khidmat Nasihat kepada koperasi agar mampu untuk
menjadi salah satu sektor terpenting dalam Keluaran Dalam Negara Kasar
(KDNK) pada masa hadapan. Oleh itu, koperasi yang berminat mendapatkan
Khidmat Nasihat ini boleh menghubungi pegawai perunding MKM melalui
pelbagai cara yang disediakan termasuk melalui telefon, faks, emel dan
sebagainya.
Konsultan akan menyediakan beberapa cadangan jenis Khidmat Nasihat yang akan
diberikan dan akan membuat laporan lengkap mengenai laporan isu atau masalah
dan alternatif kaedah penyelesaian yang berkaitan dengan isu atau masalah
tersebut.
2.1.2 Khidmat Bimbingan / Konsultasi
Khidmat Bimbingan / Konsultasi yang diberikan oleh MKM kepada gerakan
koperasi mempunyai kaedah yang sama dengan firma-firma konsultan yang lain.
Perkhidmatan yang diberikan adalah merupakan nasihat dan ‘assistance’ berkaitan
18
dengan strategi, struktur, pengurusan dan operasi untuk membantu ke arah
pencapaian matlamat jangka panjang. ‘Assistance’ yang diberikan akan
merangkumi cadangan-cadangan dengan beberapa penentuan pilihan. Proses
implimentasi pilihan-pilihan tersebut dipertanggungjawabkan kepada koperasi
yang mendapat khidmat konsultasi. Khidmat Konsultasi memberi fokus kepada
lima bidang utama iaitu pengurusan dan pentadbiran koperasi, perakaunan dan
kewangan, teknologi maklumat dan komunikasi, perniagaan koperasi serta
perancangan strategik. Di samping itu, khidmat konsultasi juga memberi fokus
kepada lima bidang keberhasilan utama yang telah ditetapkan di dalam Dasar
Koperasi Negara (DKN).
Garis Panduan Khidmat Bimbingan / Konsultasi
Sebagai panduan kepada kumpulan konsultan, di bawah ini adalah garis panduan
yang wajar diketahui :
a) Pegawai perunding adalah pembantu, manakala koperasi adalah pemilik
masalah.
b) Pegawai perunding dinasihatkan mengambil ’projek’ hanya jika ada peluang
untuk memenuhi ekspektasi pelanggan.
c) Tugas pegawai perunding adalah tugas profesional, oleh itu elemen
kerahsiaan akan menjadi tunjang dan etika konsultan.
Disamping itu, pasukan perunding mempunyai tanggungjawab untuk :-
a) Menyediakan maklumat kepada pelanggan
b) Mencari ruang pemasalahan dan cuba menyelesaikannya
c) Mengenalpasti masalah
d) Memberi pertimbangan berasaskan diagnosis yang dibuat
e) Membantu dengan melaksanakan tindakan-tindakan perlu
f) Membina persetujuan dan komitmen bersama dalam menyelesaikan masalah
g) Mempermudahkan proses pembelajaran pelanggan
h) Mengekalkan penambahbaikan organisasi secara efektif.
19
2.1.3 Prosedur Pemohonan serta tindakan pegawai perunding
Koperasi yang memohon untuk mendapatkan Perkhidmatan Perundingan haruslah
mengisi borang yang telah disediakan. Pegawai Perunding perlu memastikan
bahawa kesemua borang dilengkapkan sebelum Perkhidmatan Perundingan secara
formal diberi kepada koperasi.
2.2 KAEDAH PELAKSANAAN KHIDMAT NASIHAT
Rangka kerja Khidmat Nasihat dan penjelasan terperinci berkaitan aktiviti setiap
fasa adalah seperti dibawah.
Rajah 2.1 : Rangka Kerja Khidmat Nasihat
Fasa 1
Fasa 2
Fasa 3
Permohonan Khidmat Nasihat
(Borang CRC/1)
Preliminary Diagnosis
(Borang CRC/7B)
Cadangan alternatif kepada isu/masalah
(Borang CRC/7B)
Penyediaan dan Penyerahan Laporan
Khidmat Nasihat
(Borang CRC/7B)
20
Fasa 1: i. Proses permohonan Khidmat Nasihat
Pemohon perlu membuat permohonan dengan mengisi Borang Unit
Perundingan-CRC/1 (Borang Permohonan Perkhidmatan
Perundingan)
Fasa 2: ii. Preliminary Diagnosis
Perbincangan awal antara pegawai perunding dan pemohon
Mengenalpasti isu/ permasalahan
Mengenalpasti masalah secara keseluruhan
Mengenalpasti masalah utama
Mengenalpasti dan memadankan kaedah penyelesaian (tentukan perlu
membuat lawatan ke koperasi atau tidak atau penyelesaian masalah
melalui telefon sahaja)
iii. Cadangan alternatif kepada permasalahan
Menjelaskan masalah sebenar
Pegawai Perunding menerangkan cadangan alternatif / garis panduan
penyelesaian terhadap isu/permasalahan
Implementasi Aktiviti Khidmat Nasihat
Fasa 3: iv. Penyediaan / penyerahan laporan khidmat nasihat
Pegawai Perunding yang terlibat hendaklah menyediakan laporan bagi
setiap sesi khidmat nasihat menggunakan Borang Unit PerundinganCRC/7B (Borang Laporan Khidmat Nasihat)
Laporan hendaklah diserahkan kepada unit konsultasi selewat-lewatnya
1 minggu dari tarikh khidmat nasihat diberikan dengan menggunakan
borang yang disediakan.
21
2.3 KAEDAH PELAKSANAAN KHIDMAT KONSULTASI
Rangka kerja khidmat konsultasi dan penjelasan terperinci berkaitan aktiviti setiap
fasa adalah seperti dibawah.
Rajah 2.1 : Rangka Kerja Khidmat Konsultasi
Fasa 1: i. Proses permohonan Khidmat Konsultasi
Pemohon perlu membuat permohonan dengan mengisi Borang Unit
Perundingan-CRC/1 (Borang Permohonan Perkhidmatan
Perundingan)
Fasa 2: ii. Preliminary Diagnosis
Perbincangan awal antara pegawai perunding dan pemohon
Mengenalpasti isu/ permasalahan
Fasa 1
Fasa 2
Fasa 3
Permohonan khidmat konsultasi
(Borang CRC/1)
Preliminary Diagnosis
(Borang CRC/2)
Cadangan dan tindakan kepada isu
(Borang CRC/3-CRC/6)
Penyediaan dan Penyerahan Laporan
Khidmat Konsultasi / Blue print
(Borang CRC/7A & CRC/8)
22
Mengenalpasti masalah secara keseluruhan
Mengenalpasti masalah utama
Dapatan diagnosis dinyatakan di dalam Borang Unit PerundinganCRC/2 (Laporan Peringkat Diagnosing oleh Pegawai Perunding)
iii. Cadangan dan tindakan kepada isu
Menjelaskan masalah sebenar
Konsultan menerangkan cadangan alternatif / garis panduan
penyelesaian terhadap isu/permasalahan
Menyediakan kertas cadangan pelaksanaan khidmat konsultasi
menggunakan Borang Unit Perundingan-CRC/3 (Borang Kertas
Cadangan Perkhidmatan Perundingan).
Cadangan pelaksanaan didaftarkan kepada Pusat CRC menggunakan
Borang Unit Perundingan-CRC/4.
Terima persetujuan Perkhidmatan Perundingan daripada pemohon
beserta bayaran Yuran Komitmen Khidmat Konsultasi menggunakan
Borang Unit Perundingan-CRC- 5 dan CRC-6
Implementasi program khidmat konsultasi secara berkala dalam
tempoh 4 bulan hingga 1 tahun.
Fasa 3: iv. Penyediaan / penyerahan laporan khidmat konsultasi
Pegawai Perunding yang terlibat hendaklah menyediakan laporan bagi
setiap sesi khidmat konsultasi menggunakan Borang Unit
Perundingan-CRC/7A (Borang Laporan Projek)
Laporan hendaklah diserahkan kepada unit konsultasi selewat-lewatnya
1 minggu dari tarikh khidmat konsultasi diberikan dengan
menggunakan borang yang disediakan.
Khidmat konsultasi yang telah tamat dilaksanakan perlu dimaklumkan
kepada unit konsultasi menggunakan Borang Unit PerundinganCRC/8 (Borang Tutup kod Projek Perkhidmatan Perundingan)
23
2.4 KAEDAH PELAKSANAAN KHIDMAT BIMBINGAN
Rangka kerja khidmat bimbingan dan penjelasan terperinci berkaitan aktiviti bagi
setiap fasa adalah seperti di bawah.
A. Model Fasa Proses Pelaksanaan Khidmat Bimbingan
Gambarajah 2: Model dan Proses Khidmat Bimbingan Secara Am
Sumber: Kubr (2001)
“Entry”
Diagnosis
Pelan Tindakan
Pelaksanaan
Penamatan
Proses permohonan
Hubungi pelanggan
“Preliminary” diagnosis masalah
Perancangan
Cadangan kepada pelanggan
Persetujuan perundingan
Analisis masalah
Penemuan fakta
Analisis fakta & sintesis
Maklum balas kepada pelanggan
Membangunkan penyelesaian
Menilai alternatif
Laporan cadangan kepada
pelanggan
Perancangan pelaksanaan
Membantu pelaksanaan
Melaras cadangan
Laporan berkala
Rancang susulan
Penilaian prestasi
Laporan akhir
Penamatan khidmat bimbingan
Fasa 1
Fasa 2
Fasa 3
24
Fasa 1: i. Proses Permohonan Khidmat Bimbingan
Pemohon perlu membuat permohonan dengan mengisi Borang Unit
Perundingan-CRC/1 (Borang Permohonan Perkhidmatan
Perundingan)
ii. Preliminary Diagnosis
Perbincangan awal antara pegawai perunding dan pemohon
Mengenalpasti isu/ permasalahan
Mengenalpasti masalah secara keseluruhan
Mengenalpasti masalah utama
ii. Diagnosis dan analisis
Isu atau pemasalahan yang berkaitan dengan pemohon secara
keseluruhan dikenalpasti melalui perbincangan antara pegawai
perunding dengan pemohon.
Pegawai perunding akan mengenalpasti pendekatan/teknik yang sesuai
untuk menganalis data numerik dan maklumat, membuat kesimpulan
pemasalahan sebenar yang disokong oleh data yang berkaitan.
Diperingkat ini juga, teknik ‘Brainstorming’ di kalangan konsultan
dan pelanggan boleh diaplikasi.
Borang Unit Perundingan-CRC/2 (Laporan Peringkat Diagnosing
oleh Pegawai Perunding) perlu dilengkapkan bagi melaporkan
penemuan isu/masalah utama yang dikenalpasti.
Fasa 2: iii. Cadangan Pelan Tindakan & Pelaksanaan
Menyediakan kertas cadangan pelaksanaan khidmat bimbingan
menggunakan Borang Unit Perundingan-CRC/3 (Borang Kertas
Cadangan Perkhidmatan Perundingan).
Cadangan pelaksanaan didaftarkan kepada Unit Konsultasi
menggunakan Borang Unit Perundingan-CRC/4.
25
Terima persetujuan Perkhidmatan Perundingan daripada pemohon
beserta bayaran Yuran Komitmen Khidmat Konsultasi menggunakan
Borang Unit Perundingan-CRC- 5 dan CRC-6
iv. Pelaksanaan Program Khidmat Bimbingan
Dalam tempoh satu tahun, pasukan perunding hendaklah menjalankan
khidmat bimbingan sekurang-kurangnya tiga kali (Berdasarkan kepada
persetujuan dan keperluan).Menjelaskan pemasalahan sebenar koperasi
secara telus tanpa berselindung
Pasukan perunding menerangkan cadangan atau garis panduan
penyelesaian terhadap isu/masalah koperasi secara terperinci
Mendapatkan komitmen koperasi ke atas cadangan yang diberikan
Lawatan susulan ke koperasi oleh pasukan perunding (kekerapan
bergantung kepada kes yang telah dikenal pasti)
Mengendalikan kursus/bengkel/konsultasi bagi tujuan pengumpulan
input, pembangunan blue print atau sistem.
Membangunkan “blue print” atau sistem berdasarkan isu atau masalah
utama yang telah dikenal pasti
Menilai tahap projek / sistem atau strategi serta pelan tindakan yang
telah dibangunkan
Mengenalpasti penambahbaikan yang perlu dilakukan
Laporan berkala perlu dibuat oleh pihak konsultan dan diserahkan
kepada unit konsultasi (setiap sesi program khidmat bimbingan)
selewat-lewatnya 1 minggu dari tarikh khidmat bimbingan diberikan.
Laporan berkala menggunakan Borang Unit Perundingan-CRC- 7A
(Borang Laporan Projek).
Fasa 3: v. Penilaian Prestasi Koperasi & Penamatan
Penilaian pencapaian koperasi dilaksanakan dalam tempoh 3 tahun
Menilai pencapaian atau prestasi koperasi berdasarkan kepada aspek
kewangan dan bukan kewangan
26
Menilai pencapai projek atau pelan tindakan berdasarkan KPI yang
telah ditetapkan.
Mengeluarkan Surat Penamatan Khidmat Konsultasi kepada pelanggan
setelah tempoh perjanjian tamat menggunakan Borang Unit
Perundingan-CRC/8 (Borang Tutup kod Projek Perkhidmatan
Perundingan).
2.5 MENERIMA PERMINTAAN DARIPADA PELANGGAN
i. MKM menerima Perkhidmatan Perundingan melalui saluran-saluran berikut:
a. Unit perundingan-CRC
b. Pusat / zon / sektor
c. Pegawai Latihan MKM
ii. Permintaan projek Perkhidmatan Perundingan perlu dinilai oleh pengarah pusat
/ zon/ sektor dan didaftarkan di bawah unit perundingan-CRC
iii. Pengarah pusat / zon /sektor perlu mengenal pasti ketua kumpulan bagi sesuatu
projek perundingan berdasarkan kepada bidang kepakaran dan keupayaan.
iv. Pengarah pusat / zon / sektor perlu menubuhkan kumpulan perunding untuk
menyedia, dan menyusul kepada tindakan seperti perbincangan dan penyediaan
kertas cadangan.
v. Adalah disarankan supaya pihak unit perundingan-CRC dibawa berunding pada
peringkat awal perbincangan, terutamanya dalam penyediaan dan
pembentangan kertas kerja.
vi.Perkhidmatan Perundingan terutamanya khidmat bimbingan perlu dilaksanakan
secara bersepadu atau kerjasama atau kolaborasi (merentasi pusat/zon/sektor)
dan perlu mendapatkan pandangan dari pakar rujuk yang dilantik secara rasmi.
2.6 PENYEDIAAN KERTAS CADANGAN PERKHIDMATAN
PERUNDINGAN
Penyediaan kertas kerja adalah berkaitan dengan Perkhidmatan Perundingan–
bimbingan di mana kertas kerja tersebut merangkumi perkara-perkara berikut:
i. Pengenalan
ii. Isu/permasalahan
27
iii. Objektif
iv. Kaedah / Metodologi
v. Tempoh / Bajet
2.7 SURAT PERJANJIAN BAGI PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
Sebelum sesuatu kerja perundingan, pihak pelanggan mestilah menyediakan surat
tawaran rasmi kepada MKM untuk menjalankan Perkhidmatan Perundingan atau
mengisi borang permohonan Perkhidmatan Perundingan MKM. Perkhidmatan
Perundingan bagi konsultasi dan bimbingan hanya boleh dilaksanakan setelah
MKM menerima surat tawaran atau borang tersebut. Salinan surat tawaran atau
borang tersebut perlu diserahkan kepada unit perundingan-CRC untuk kelulusan
pengarah / pengarah kanan CRC.
28
BAHAGIAN 3
3.1 CARTA ALIR PROSES PERKHIDMATAN PERUNDINGAN
A. Carta Alir Ringkasan Proses Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan
PROSES TANGGUNGJAWAB DOKUMEN RUJUKAN/
BORANG
Unit Perundingan-CRC
/ Pusat/ Zon/Sektor CRC/1
Unit Perundingan-CRC
/ Pusat/ Zon/Sektor
CRC/2
Unit Perundingan-CRC
/ Pusat/ Zon/Sektor
Pasukan Perunding
Unit Perundingan-CRC
Pengarah Kanan CRC
CRC/3
Pasukan Perunding
Pasukan Perunding
Pasukan Perunding
Pasukan Perunding
CRC/4
CRC/5
CRC/6
Borang kehadiran
CRC/7A / CRC/7B
Pasukan Perunding CRC/8
Khidmat
Bimbingan/
Konsultasi
Khidmat Nasihat
1. Terima Permohonan Khidmat
Perundingan
Tentukan jenis
khidmat
perundingan
2. Diagnosis dan Analisis Isu/
Masalah
7. Laksana Aktiviti Perkhidmatan
Perundingan & sedia laporan
6. Terima Persetujuan & Yuran
Komitmen dari pemohon
3. Sedia Kertas Cadangan &
Bentuk Pasukan Perunding
5. Cadang skop bidang khidmat
perundingan kepada pemohon
8. Tamat Khidmat
Perundingan
4. Daftar Pelaksanaan Aktiviti
Perkhidmatan Perundingan untuk
kelulusan Pengarah/Pengarah
Kanan CRC
29
B. Proses Kerja Ringkasan Proses Pelaksanaan Perkhidmatan Perundingan
Bil. Proses Kerja Perincian tugas Pegawai yang
bertanggungjawab
Dokumen
Rujukan/Borang
1. Terima
Permohonan
Khidmat
Perundingan
Menerima
permohonan
daripada pelanggan
untuk mendapatkan
Perkhidmatan
Perundingan melalui
surat /e-mail/
panggilan telefon .
Pemohon perlu
mengisi borang
permohonan dengan
lengkap
Unit PerundinganCRC / Pusat/
Zon/Sektor
Borang Unit
PerundinganCRC/1/17
2 Diagnosis dan
Analisis Isu/
Masalah
Dapatkan maklumat
lanjut mengenai
bidang perkhidmatan
yang diperlukan
(preliminary
diagnosis) sama ada
khidmat nasihat/
bimbingan/konsultasi
Jika khidmat nasihat,
terus ke proses
pelaksanaan iaitu
cadangkan
penyelesaian kepada
masalah/isu secara
segera.
Jika khidmat
konsultasi/
bimbingan, kertas
cadangan perlu
disediakan.
Kenal pasti
masalah/isu dengan
lebih terperinci dan
jelas.
Unit PerundinganCRC / Pusat/
Zon/Sektor
Borang Unit
PerundinganCRC/2/17
30
3. Sedia Kertas
Cadangan &
Bentuk Pasukan
Perunding
Kertas cadangan
perlu disediakan
untuk pelan tindakan
yang lebih jelas.
Kenal pasti pegawai/
zon/pusat/sektor
yang bersesuaian
sebagai pasukan
perunding
Pasukan Perunding
Unit PerundinganCRC Pengarah
Kanan CRC
Borang Unit
PerundinganCRC/3/17
4. Daftar
Pelaksanaan
Aktiviti
Perkhidmatan
Perundingan untuk
kelulusan
Pengarah/Pengarah
Kanan CRC
Permintaan projek
Perkhidmatan
Perundingan perlu
dinilai oleh pengarah
pusat / zon/ sektor
dan didaftarkan di
bawah unit
konsultasi
Pasukan Perunding Borang Unit
PerundinganCRC/4/17
5. Cadang skop
bidang khidmat
perundingan
kepada pemohon
Cadangkan bidang
Perkhidmatan
Perundingan yang
sesuai kepada
pemohon
Serah Borang
cadangan kepada
pemohon untuk
mendapat
persetujuan.
Kepilkan Borang
cadangan bersekali
dengan Borang
CRC-6 untuk
dilengkapkan oleh
pemohon
Pasukan Perunding Borang Unit
PerundinganCRC/5/17
6. Terima
Persetujuan &
Yuran Komitmen
dari pemohon
Terima semula
Borang CRC-6
daripada pemohon
untuk mengesahkan
persetujuan
menerima skop
bidang Perkhidmatan
Pasukan Perunding Borang Unit
PerundinganCRC/6/17
31
Perundingan yang
telah dicadangkan.
Terima bayaran
Yuran Komitmen
perkhidmatan
perundingan
daripada pemohon.
7. Laksana Aktiviti
Perkhidmatan
Perundingan &
sedia laporan
Pasukan Perunding
yang terlibat
hendaklah
menyediakan laporan
bagi setiap sesi
khidmat perundingan
dilaksanakan.
Borang terlibat:
1. CRC/7A -Khidmat
nasihat
2. CRC/7B –
Khidmat Konsultasi
& Khidmat
Bimbingan.
Laporan hendaklah
diserahkan kepada
unit konsultasi
selewat-lewatnya 1
minggu dari tarikh
khidmat rundingan
diberikan
Pasukan Perunding Borang Unit
PerundinganCRC/7A/17
atau
Borang Unit
PerundinganCRC/7B/17
Borang
Kehadiran
8. Tamat Khidmat
Perundingan
Sedia dan serah surat
penamatan khidmat
bimbingan /
konsultasi dan sijil
kepada pelanggan.
Pasukan Perunding Borang Unit
PerundinganCRC/8/17
32
3.2 CARTA ALIR PENYEDIAAN KERTAS CADANGAN PERKHIDMATAN
PERUNDINGAN
Carta Alir Penyediaan Kertas Cadangan Perkhidmatan Perundingan
Diagnosis dan Analisis Isu/Masalah
pelanggan (CRC/2)
Daftar Pelaksanaan Aktiviti Perkhidmatan
Perundingan kepada Pengarah/Pengarah Kanan CRC
(CRC/4)
Penyediaan Kertas Cadangan
(CRC/3)
Pelanggan setuju
(CRC/6)
Tidak
Ya
Aktiviti Perkhidmatan Perundingan
(CRC/7B)
Kemuka Cadangan Bidang
Perkhidmatan Perundingan kepada
Pelanggan (CRC/5)
Kenal pasti Pusat/ Zon/ Sektor terlibat &
Pembentukan Pasukan Perunding
Permohonan Khidmat Perundingan secara
bertulis / borang dari pelanggan (CRC/1)
33
3.3 DOKUMEN-DOKUMEN BERKAITAN
1. Borang Unit Perundingan-CRC/1/17: Borang Permohonan Perkhidmatan
Perundingan
2. Borang Unit Perundingan-CRC/2/17: Borang Diagnosis Perkhidmatan
Perundingan
3. Borang Unit Perundingan-CRC/3/17: Borang Kertas Cadangan
Perkhidmatan Perundingan
4. Borang Unit Perundingan-CRC/4/17 : Borang Pendaftaran Menjalankan
Kerja Perundingan
5. Borang Unit Perundingan-CRC/5/17: Borang Bidang Cadangan
Perkhidmatan Perundingan
6. Borang Unit Perundingan-CRC/6/17: Borang Maklumbalas Persetujuan
Perkhidmatan
7. Borang Unit Perundingan-CRC/7A/17: Laporan Khidmat Nasihat
8. Borang Unit Perundingan-CRC/7B/17: Borang Laporan Projek
9. Borang Unit Perundingan-CRC/8/17: Borang Tutup Kod Projek
Perkhidmatan Perundingan
